Apollon’un Evi: Didyma Apollon Tapınağı (Aydın)
Görsel: Didyma Apollon Tapınağı' na ait sütun kaidesi ve detayları.
Hazırlayan: Osman Kürşat SERTTÜRK
Didyma aslında bir antik kent değil, kutsal bir yerdir. İyonya kent devletlerini oluşturan Efes, Priene gibi önemli kentlerin kehanet merkezliğini yapan Apollon Tapınağı’nın asıl bağlı olduğu Miletos antik kentiydi. Kelime olarak "Didyma"sözcüğü ”İkiz kardeş” manasına gelir.
Antik dünyanın dört bir yanından insanların ziyaret ettiği Didyma Apollon Tapınağı, Bilici Apollon’a adanmış uluslararası niteliğe sahip bir kehanet merkezi durumundaydı. Didyma Apollon Tapınağı, Apollo'nun kız kardeşi adına yapılan Efes'teki Artemis Tapınağı'nın bir benzeri olarak inşa edilmiştir zira onlar sonuçta ikiz kardeş olup tapınakları da birbirinin aynısı olmalıydı.
Didyma Apollon Tapınağı, İon düzeninde ve mermerden inşa edilmiştir. Sütunlar bıçak sırtı biçimli yivli olup kare biçimli Plinthos üzerindedir. Söz konusu sütun kaidelerin özelliği “Attik - İon tipi değil, Anadolu - İon tipi dediğimiz niteliğe sahip olmasıdır. Görselde görüldüğü üzere bu zengin süslemeli kaide anlayışı, dönemin sevilen özelliği olup Ephesos Artemis ve Sardeis Artemis tapınaklarında da karşımıza çıkar. Her paye, başlı başına bir başlığa sahip olup bu paye başlıkları arasında griffon ve kıvrık dallardan bir friz yer alıyordu.
M.Ö. 7. Yüzyıla tarihlenen erken evrede su kaynağı kenarında eski bir kült merkezi söz konusuydu. M.Ö. 560-550 yıllarında Dipteros planlı büyük bir tapınak inşa edilmiştir. Hellenistik dönemde ise 10x21 sütunlu, Dipteros planlı devasa bir tapınağın inşa edildiğini görüyoruz. Krepis basamakların oturduğu zemin uzunluğu 118,00 metre, genişlik ise 60,00 metredir. Stylobate zemini ise 85x40 metre ölçülerine sahipti. Tapınak anıtsal 7 basamaklı bir kaide üstünde yükseliyordu. 45 santimetre yüksekliğindeki basamaklar araziden dolayı çukurda kalan tapınağı da yükseltmiştir; dolayısıyla anıtsal yapıya paralel devasa basamak anlayışı hakimdir. İnsanların kullanımı için giriş kısmında 13 basamakla tapınağa çıkış kolaylaştırılmıştır.
Tapınak; Pronaos, Kehanet Odası, Cella –Noas – Adyton - Sekos Naiskos gibi bölümlerden oluşuyordu. Pronaos’un ölçüsü 12x21 metre olup girişte 3 kapı buluuyordu. Ortada yer alan anıtsal kapı kehanetlerin verildiği dini kapıdır. Tapınakta ayrıca düz zeminli ve Pronaostan Cellaya doğru meyilli olan dehlizler bulunuyordu. 14 metre genişliğinde 22 mermer basamaklı anıtsal bir merdiven ile iki sütunlu salona çıkılmaktadır.
Tapınağın ünlü Kehanet odası 8.70 X 14.00 metre ölçülerinde olup ışık aldığı herhangi bir penceresi yoktu. Apollon kahinleri buradan Tanrı Apollon'dan aldıkları kehanetleri halka bildiriyorlardı. Cella – Noas – Adyton - Sekos Naiskos bölümlerinin üstü açık olup 21.70 X 45 metre ebadında geniş bir avlu şeklinde yapılmıştır. Antik dönemde Cellada kutsal su kaynağı bulunuyordu. Cellayı çeviren duvarlar iri taş bloklardan inşa edilmiş olup iç kısımları ağır payelerle desteklenmiştir; Her paye, ayrı bir başlığa sahiptir. Sekos – Cella içinde İon düzeninde küçük bir Prostyos tapınak bile inşa edilmiştir. 8.24 X 14,23 m. ölçülerine sahip olan Naiskos, küçük bir yapı olup tanrının kült heykelinin bulunduğu, üzeri kapalı özel bir yapıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder