Mehmet Yazar
Aynı gün (dün) Kars’ta –15 dereceyi gören hava sıcaklığı Adana’da +28 derece oldu. Ben iddia ediyorum: Dünyada aralarındaki mesafe kuş uçuşu 780 km olup da hava sıcaklığı farkı 44 dereceyi bulan iki merkeze sahip başka ülke yoktur. Ben, tarih veremeyeceğim ama farkın 61 dereceyi bulduğu uç örnek bir günü dahi hatırlıyorum. Bu neyi mi gösterir ? Kültür farklılığının sebebini !..
Ben iddia ediyorum, Anadolu gibi, böyle bir iklim, dolayısıyla alt kültür farkı yaşanan başka bir coğrafya yok !
Unutmayalım: Coğrafya ve dolayısıyla iklim, kültür unsurlarını yaratan en önemli etkendir; onlar kültürü, kültür milleti meydana getirir. Şimdi meselâ en önemli kültür unsuru olan folklorumuzun hemen hiç bir ülkede olmadığı kadar farklılık ve çeşitlilik göstermesi ile şu Kars – Adana iklim farklılığı aynı sebepten gelişen çeşitlilik değil mi ? Kars’ın bin yıllık ailesinden bir Türk “Biz Adana yerlisinden farklı soydanız, farklı milletiz” iddiasında bulunursa, bu iddiası tutarlı mıdır? Halk oyunlarının, şive anlamında konuşmadaki “ağız”ların, yemek, içmek, giyinmek, barınma yeri tarzı seçmek, tarım şekli vb farklılıklar bu yersiz iddiaya dayanak olabilir mi?
Bir örnek: Eskiden Fransa Dijon’da folklor festivali yapılırdı, hep biz birinci olduğumuz için galiba vazgeçtiler. O zamanlar Recep Bey Kasımpaşa’dan İETT’ye kullanılmış bilet saymaya gidip geliyordu, Avrupa halkı bize dost olmasa da bari düşman değildi; çoğu Avrupalı insan önyargılı davranmazdı, dürüst oy verirlerdi; Eurovizyon şampiyonu bile olmuşluğumuz vardır. Dijon’a her yıl başka bir yörenin ekibiyle katılır, adamları şaşırtırdık. Çünkü şu koca Avrupa’da bizim folklorumuz zenginliğinde çeşitlilik yok. Diyelim, Alman, Yunan, Rus, Leh … Birbirinden nispeten az farklı, birer, bilemediniz bir ikişer ekiple temsil edilirler, tekrarları bıktırırdı. Bizim horondan, bara, halaydan, efelere, kılıç kalkandan, Silifke’ye, çayda çıradan Rumeli danslarına, İstanbul çiftetellisinden, Konya’nın Meram Bağları göbek dansına; müziğine, giysisine, çalgısına, ritmine, oyuncunun tiplerine kadar değişkenliğe, renkliliğe, cıvıl cıvıllığa karşı apışıp kalır, bakar dururlar, birinci yapacak oyu verirlerdi.
Aralarında kuş uçuşu 175 km mesafecik bulunan Trabzon ile Erzurum’da ve Trabzonlu ile Erzurumlu arasındaki (horon-halay, yemek, kıyafet, barınak, tarım uğraşı vb kültür unsurlarındaki) büyük fark, yaşadıkları coğrafyanın getirdiği iklimin özelliklerini taşımaktan başka bir şey değildir; ne milleti ?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder